Wanneer we het hebben over doelen stellen, komt al snel het idee van SMART doelstellingen om de hoek kijken. Structureel, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. En ondanks dat dit uitstekende voorwaarden zijn voor goed geformuleerde doelen, zien we dit voornamelijk in het bedrijfsleven voorbij komen.
Terwijl het minstens zo belangrijk is om in het leven ook persoonlijke doelen te stellen. Voor jezelf. Zodat je persoonlijk in het nu, maar ook in de toekomst nog iets hebt om na te streven.
Hieronder vind je een samenvatting van diverse video’s door Jordan Peterson over effectief doelen stellen. Jordan Peterson is een Canadees klinisch psycholoog die bekend is geworden door zijn boek 12 rules for life.
Het belang van persoonlijke doelstellingen
Iedereen weet hopelijk dat het belangrijk is om doelen te stellen in je leven. Wat minder bekend lijkt te zijn, is dat het hierbij minstens zo belangrijk is dat je deze afstemt op de wereld om je heen als op je eigen belangen. Uiteindelijk ben je namelijk niet alleen en is het belangrijk dat je een toekomst opbouwt waarin het ook goed gaat met anderen om je heen. Met familie, vrienden en je omgeving.
Het correct stellen van doelen en het structureren van je denken is dan ook erg de moeite waard. Met de juiste structuur en kaders kan je uiteindelijk namelijk veel beter een beeld schetsen van wat het is dat je wilt bereiken. Dit doe je door een verhaal over jezelf en je toekomst te schrijven. Een verhaal dat houvast biedt.
Verhalen is namelijk hoe mensen leren. Het zit in onze genen om door middel van verhalen een beeld van onszelf en anderen te creëren en zelfs om de perceptie van de wereld om ons heen te ontwikkelen. Niet voor niets hebben we er zelfs geld voor over om naar verhalen te kijken en luisteren. Of dat nou in de bioscoop of op Netflix is.
De meeste mensen is echter nooit gevraagd naar wat hun eigen verhaal is. Je kunt bijvoorbeeld een verhaal schrijven over wie je bent geweest en over wie je nu bent. Maar je kan ook een verhaal schrijven over wie je zou kunnen zijn.
Door een eigen verhaal over de toekomst te formuleren en eigen gedachten te op papier te zetten, ontwikkelen mensen nieuwe neurologische patronen. Die op hun beurt weer leiden tot nieuw gedrag met nieuwe uitkomsten.
Voorwaarden voor het formuleren van je eigen doelen
Als basis voor je eigen verhaal en daarmee je de doelen die je stelt voor jezelf, is het belangrijk dat je begint met het idee dat je kunt krijgen wat je wilt en nodig hebt. Er van uitgaande dat je goed voor jezelf zorgt en een gezonde houding ten opzichte van jezelf ontwikkelt.
Een gezonde houding ten opzichte van jezelf is dat je als persoon zorg en respect waard bent. En dat er iets aan je is dat waardevol is, wat verder ontwikkeld kan worden.
Doelen als opdracht voor jezelf
Uitgaande van deze gezonde houding ten opzicht van jezelf, bedenk je vervolgens hoe je wilt dat je leven er aan de hand van verschillende dimensies uit zou zien. Hieronder vind je er 8 om mee te beginnen. 8 dimensies die, bewezen, een basis voor een goed bestaan vormen. Zie deze dimensies als een soort opdrachten voor het leven.
- Zorgen voor je gezondheid
- Verleidingen zoals drugs en alcohol reguleren
- Een intieme relatie aangaan
- Het hebben van een familie
- Werk of een carrière hebben
- Vrienden hebben
- Een productieve tijdsbesteding voor je vrije tijd hebben
De vraag die je voor ieder van deze 8 dimensies beantwoordt is vrij simpel. Namelijk, hoe zou je leven over 3 tot 5 jaar uit zien als je ieder van deze dimensies optimaal in zou vullen.
Net zoals je zou doen voor iemand waar je om geeft. Wat voor veel mensen niet de standaard manier is om naar zichzelf te kijken. Stel je dus voor hoe het zou zijn als je dit voor iemand zou moeten doen om wie je echt geeft en die je het beste wenst.
Wat zijn dan je lange termijn doelstellingen:
- Hoe ga je mentaal en fysiek voor jezelf zorgen?
- Hoe ga je verleidingen weerstaan, zodat ze je niet onderuit halen op de specifieke manier waarop verleidingen dat bij jou doen?
- Hoe zit het met kinderen en een partner op de lange termijn? Of dat nou een man of een vrouw is.
- Hoe ga je voor je familie zorgen?
- Hoe zou je graag zien dat je carrière zich ontwikkelt?
- Wat zou je willen van je vrienden? Hoe zou je willen dat je netwerk aan vrienden er uit ziet?
- Wat ga je met je vrije tijd doen? Wat zowel nuttig als boeiend is, betekenisvol en productief.
Je hebt 15 minuten om de antwoorden op papier te zetten. En zo je visie voor je toekomstige leven samen te stellen. Dus je krijgt wat je wil en wat goed voor je zou zijn. Wat zou dat zijn? Beschrijf het in enkele zinnen. Hierbij hoef je niet al te nauwkeurig te werk te gaan of obsessief bezig te zijn met details. Het gaat om het maken van een schets. Een eerste opzet.
Wat als je je doelstellingen niet zou bereiken
De volgende 15 minuten besteed je aan het beschrijven van het doemscenario. Dus hoe je leven er over 3 tot 5 jaar uit zou zien als je slechte gewoontes en domme keuzes de overhand zouden krijgen. Bedenk welke fouten je allemaal zou maken en welke richting die fouten je leven op zouden sturen.
Iedereen weet wel hoe het helemaal verkeerd zou kunnen gaan op hun eigen specifieke manier. Wat je hiermee doet is, naast iets uitwerken waar je naar wilt streven, iets uitwerken wat je wilt vermijden.
Je kan je angst namelijk voor of tegen je laten werken. Één van de dingen die je vaak hoort wanneer je met mensen over problemen praat, is dat ze bang zijn een probleem onder ogen komen. Dus in dat geval werkt angst tegen hen.
Een goed alternatief is om het om te draaien. Want wat als je diezelfde mensen na zou laten denken over hoe hun toekomst er uit zou zien, als ze het probleem wel onder ogen zouden durven komen.
En ze dus alles voorstellen wat ze zouden kunnen worden en bereiken als ze dit probleem de komende 3 tot 5 jaar niet meer zouden hebben. Op dat punt is de kans groot dat de angst om die toekomst te moeten verliezen, groter wordt dan de angst voor het probleem zelf.
Kortom, in plaats van beren op de weg te zien die het pad voor je versperren, zijn het dan de beren die je van achter opjagen richting je toekomst. Dat is veel handiger!
Je doelen valideren
Als je eenmaal de doelen hebt beschreven, is het tijd om ze te valideren. Stel je dus voor dat je een doel haalt. En stel jezelf dan de volgende vragen:
- Waarom is dat goed voor je?
- Waarom is dat goed voor je familie?
- Waarom is dat goed voor je gemeenschap?
Als het echt een goed doel is, is het een doel dat ook goed is voor anderen. Als je gaat bedenken wat je doelen zijn, kies dan degene die het grootste aantal mensen zal helpen.
Uiteraard moet je wel met je eigen prioriteiten beginnen en voor jezelf zorgen. Net zoals je in het vliegtuig eerst je eigen zuurstofmasker opzet voordat je het zuurstofmasker van je kind opzet. En naarmate je een basis opbouwt, zul je uiteindelijk genoeg vaardigheden ontwikkelen om je buiten jezelf te richten.
Het idee hierachter is om een gedetailleerde filosofie voor je leven te ontwikkelen, een argument waarom het goed is dit na te streven. En zodra je die argumenten hebt geformuleerd, beschik je over zorgvuldig uitgewerkte en verwoorde gedachten. Gedachten die je in staat zullen stellen om twijfel te verjagen.
Zodat je de toewijding en de mindset hebt, die je zullen helpen om door moeilijke tijden te komen.
Voorbeeld doelstellingen
Besteed om te beginnen aandacht aan alle kleine manieren waarop je op dagelijkse basis tijd verspilt.
Laten we zeggen dat je herhaaldelijk 40 minuten per dag besteed aan iets dat niet van toegevoegde waarde is. Misschien hang je doelloos rond op social media of kijk je eindeloos nutteloze Youtube filmpjes. Dat is 280 minuten per week, dus 5 uur. Dat is 20 uur per maand, 240 uur per jaar. Dat is 6 werkweken. Kortom, anderhalve maand.
Je verspilt anderhalve maand per jaar aan iets dat geen toegevoegde waarde heeft.
Hou jezelf dus niet voor de gek. Iedere activiteit die dagelijks is, neem een groot deel van je leven in. Laten we zeggen dat je 16 uur per dag wakker bent. Hiervan is 5 uur min of meer gereserveerd voor dagelijkse bezigheden zoals boodschappen doen, eten, afwassen etc. Dus dan heb je nog 11 uur over. Waarvan er 7 zijn om te werken. Dus nu heb je er nog maar 4 over.
Wanneer je 40 minuten per dag besteed aan iets pijnlijks of doms en je doet het iedere dag, dan is dat is ongeveer 16% van je productieve leven.
Van doelen naar een uitvoerbaar plan
Terug naar je visie voor de toekomst. Het is vervolgens namelijk van belang dat je deze vertaalt naar een uitvoerbaar plan.
Zorg ervoor, in het plan, dat je jezelf niet hele strenge beperkingen oplegt. Er moet wat ruimte zijn voor fouten. In dat opzicht is het ok om in eerste instantie met een slecht plan op de proppen te komen. Je maakt er uiteraard het beste van, maar je moet er niet al te moeilijk over doen.
Wanneer je je plan gaat uitvoeren, kom je er namelijk snel genoeg achter wat er mis mee is. En dan pas je dat aan. En vervolgens nog een beetje. En nog een beetje. Zodat je uiteindelijk eindigt met een goed plan, ook al was het dat in eerste instantie niet.
De mensen die uiteindelijk het zwaarst worden beoordeeld zijn namelijk niet degene die de ergste fouten maken of degene de beste dingen doen. Het zijn degene die altijd maar de middenweg kiezen en nooit ergens voor gaan. Die van twee walletjes willen eten.
Het uitwerken van je plan doe je door je positieve visie voor de toekomst in 8 haalbare doelen te vertalen. En deze sorteer deze op haalbaarheid. Te beginnen met de makkelijkst haalbare.
Dit is ook wat je doet bij het opvoeden van kinderen. Je begint niet met “Hier is een onmogelijke opdracht, waarom probeer je hem niet, zodat het mislukt”. Nee, je begint met “Hier is iets dat de moeite waard is. En dit is de eerste stap die je vooruit zal helpen, waarvan de kans groot is dat het je zal lukken.”
Hier hang je vervolgens een datum aan, zodat je in de Zone van de naaste ontwikkeling komt. Deze zone betekent dat je jouw vaardigheden aan het uitbreiden bent op een manier die je motiveert omdat je er goed in bent.
Dus als je goed voor jezelf wilt zijn, bedenk je “Ik moet een doel stellen, maar het moet een doel zijn dat iemand zo onnozel en nutteloos als ik waarschijnlijk kan bereiken als ik er een beetje moeite voor doe.”
Dit is belangrijk zodat je voorkomt te eindigen met “Ik heb een doel gesteld en het niet bereikt, dus ik stel geen doelen meer.” Dat is namelijk een veel voorkomend spelletje dat mensen met zichzelf spelen. Willen falen zodat ze kunnen rechtvaardigen dat ze het niet meer hoeven proberen. Wat niet helpt, aangezien je dan nog steeds een slachtoffer bent.
Bronnen:
https://www.youtube.com/watch?v=Dsey-fCN2wU